A orixe das ámaras agrarias remóntanse ó R.d. de 14 de novembro de 1890, que regula de forma detallada estas asociacións, de carácter voluntario e cualificadas de interese público, con funcións de defensa e fomento do agro.

Logo de varias modificacións, atendendo á realidade socio-política de cada momento, xorden as irmandades sindicais de labregos e gandeiros no ano 1939, modificadas polo Decreto de unidade sindical agraria de 17 de xullo de 1944 e a publicación do regulamento das Irmandades en 1945.

As irmandades sindicais provincias conviviron ata 1947 coas cámaras oficiais agrícolas, fusionándose nunha nova corporación de dereito público denominada Cámara Oficial Sindical Agraria (COSA).

A COSA tiña funcións moi amplas, pasando de ser corpos consultivos da administración en materia agraria a actuaren como órganos executivos e representantes dos intereses dos traballadores agrícolas e das industrias relacionadas con eles.

A aparición dun sistema democrático e a nova realidade sindical derivaron na creación, en 1977, en plena transición democrática, das cámaras agrarias provinciais, que se mantiveron ata a súa descentralización e transferencia ás respectivas comunidades autónomas en 1995. Estes ultimos procesos conlevaron unha paralización administrativa e funcional destas, antesala dunha desaparición prevista como organismo.

A documentación xerada pola Cámara Oficial Sindical Agraria estivo nas suas orixes nun local na rúa Andrés Muruáis para trasladarse posteriormente á rúa Pasantería,1, no edificio de Sindicatos; finalmente, no mes de agosto de 1981, instálase no edificio que ocupa na actualidade na praza do Teucro, 18. Este, que se construíra en 1744, forma parte do pazo de San Román, ocupando a parte arcada e de menos altura.

O local do arquivo sitúase na planta superior, baixo cuberta; foi recentemente remozado e dotado dos equipamentos necesarios, superando unha fase de problemas de illamento térmico e de humidades. Dispón de máis de douscentos metros lineais de estantes metálicos e varias mesas de traballo e consulta.

A documentación conservada fora no seu día -década dos anos setenta- organizada polo funcionario Perfecto Hermida Santos, conservando certa organización, a pesar de que moita estaba afectada pola humidade, as malas condicións de almacenamento e os insectos.

O último proceso de organización do fondo documental iníciase no ano 2004 e remátase nos inicios do 2005. Como resultado da descrición elaboráronse o cadro de clasificación, creado “ad hoc” por descoñecerse antecedentes nin actuacións similares; un inventario somero, que relaciona as 760 unidades de instalación coa información das súas series e datas extremas; e, por último, un inventario detallado que describe en 2.626 rexistros o conxunto de expedientes e documentos que compoñen o arquivo.

Neste proceso organizativo, baixo a dirección técnica do Servicio Técnico do Patrimonio Documental, colaboraron as seguintes persoas:
José Luis Castro Carpintero
Lourdes Pérez-Santamarina Feijóo
Manuela González Rey
Francisco Orge Ventín
Jacobo Domínguez Pedreira
Isabel Balchada Bermúdez
Iria Chaves Moledo
Montserrat Romero Alonso
Iñaki Varela Pérez

Apréciase un elevado volume documental, que conserva con notoria continuidade a maior parte da produción xerada pola entidade.

Do conxunto destacan, polo nivel informativo, as actas dos diferentes órganos de goberno, e polo seu interese o conxunto fotográfico do voo realizado no ano 1969 que recolle a totalidade da provincia e supón unha fonte gráfica de importancia, que reflicte as variables xeográficas resultantes da evolución urbana e económica.

Así mesmo, a incualificable destrución do patrimonio documental da maior parte das Irmandades locais fai deste fondo unha fonte necesaria, toda vez que recolle copias das actas, dos orzamentos, das circulares... destes organismos.