O concello da Cañiza sitúase na comarca do Paradanta, lindando coa provincia de Ourense e cos concellos de Covelo, Crecente, Melón, Arbo, As Neves, Salvaterra de Miño e Mondariz; está integrado hoxe no Partido Xudicial de Ponteareas.

Conta cunha superficie de 106 quilómetros cadrados, nos que residen algo máis de oito mil habitantes, distribuídos en 320 entidades de poboación e nove parroquias: As Achas, A Cañiza, O Couto, A Franqueira, Luneda, Oroso, Parada das Achas, Petán e Valeixe.

Historicamente estivo integrado na provincia de Tui, con diferentes xurisdiccións: a das Achas, dependente do conde de Salvaterra; a de Albeos, con señorío do marqués de Sierra; a de Crecente, con señorío do duque de Soutomaior; a de Parada, con señorío do marqués de Castelmoncayo, e a de Petán, con señorío da familia Sarmiento.

Nos inicios do século XIX chegaron a funcionar concellos en diferentes parroquias: As Achas, Petán, Deva, Oroso, Valeixe, Parada e a propia A Cañiza. De forma máis estable e definitiva créase o concello da Cañiza en 1836 con once parroquias, dentro da proposta establecida para o entonces existente Partido Xudicial do mesmo nome, integrado ademais polos concellos de Arbo, Crecente e Covelo.

Das parroquias iniciais segregaríase de seguido a de Prado de Canda para a súa inclusión no concello de Covelo. A parroquia de Santa Eulalia de Deva foi incluída administrativamente dentro da das Achas, resultando así a configuración das nove actuais.

A casa do concello, situada no casco urbano é unha edificación en pedra, recentemente reformada e ampliada, quedando cunha configuración de baixo e dúas plantas, na que destaca exteriormente a galería corrida habilitada na planta superior.

O arquivo instálase logo da reforma da casa do concello na planta baixa, inicialmente en tres pequenas salas, a carón do local da biblioteca pública municipal; na última actuación procedeuse a habilitar tamén unha sala máis ampla na mesma planta, completando así o espacio das salas anteriores.

Ocupan este conxunto un total de cincuenta metros cadrados, nos que se dispón estantería metálica tentando o maior aproveitamento para a instalación documental, tal e como reflicte o plano. O fondo documental instalouse en dúas delas quedando para futuras ampliacións unha sala máis e dedicándose a almacén outros dous pequenos habitáculos.

Conta o arquivo cun ficheiro metálico e un deshumidificador; carece de punto específico de consulta e tratamento documental.

A organización da documentación conservada no arquivo do concello da Cañiza é asumida polo Servizo Técnico do Patrimonio Documental no ano 1992, establecendo como obxectivos prioritarios a mellora do local do arquivo e a dotación de instrumentos descritivos ós fondos documentais conservados.

Con posterioridade téñense desenvolto outras actuacións de reorganización e incorporación documental, así como a informatización dos instrumentos de descrición no 2001.

Os traballos de organización e descrición documental, baixo a dirección técnica do STPDOC, leváronos a cabo:
José Luis Castro Carpintero
Lourdes Pérez-Santamarina Feijóo
María Esther Castillo Fondevila
Marina Díaz Paredes
Jacobo Domínguez Pedreira
María del Carmen Fariña Fernández
Manuela González Rey
María Luisa Justo Miras
Jaime Moiño Vaamonde
Begoña Pérez Losada
Carmen Touzón Fernández
Inaki Varela Pérez
Roberto Rodríguez Álvarez
Julio Rafael Pereira Bernárdez
Alberto Aramburu García-Pintos
Iria Chaves Moledo
Antón Ulla Cobián
Fátima Baña Hernanz
Pablo Pastoriza Rozas
María Teresa Túñez Landín
María del Carmen Pereira Pazos
Paula Boullosa Rodríguez
Diego González Gómez

Como se deduce do volume documental conservado, a pesar do coidado actual e das actuacións dos últimos anos, foron notorias as perdas producidas ó longo dos anos, aínda que se conservan fondos do século XIX en bastantes das series documentais.

Consérvanse as actas do Pleno dende 1844 con notable continuidade, e as doutros órganos colexiados de goberno como a Comisión Municipal Permanente ou as diferentes Xuntas, destacando entre elas a de Sanidade, dende 1847, a de Beneficencia dende 1853 e a de Ensino dende 1844, ou a Xunta Pericial, dende 1853.

A pesar de contar con testemuños documentais da constitución do Concello de 1820, a maior parte do fondo corresponde ó século XX e as seccións de FACENDA, derivadas do control e xestión presupostaria, e de SERVIZOS, principalmente relacionadas coas subseccións de obras e urbanismo, poboación e quintas e milicias.